Waar kan ik Stefan Zweig vinden in Salzburg?
Deze vraag is mij in deze maanden een aantal keren gesteld. Ik was afgelopen weken in Salzburg en met plezier geef ik een paar aanwijzingen.
Het huis waarin hij in Salzburg woonde van 1919 tot 1930 staat halverwege de Kapuzinerberg tegenover het Kapuziner Klooster. Toen Zweig en zijn partner Friderike von Winternitz het voormalig jachtslot kochten viel er veel aan op te knappen. Zij verbouwden het in een aantal jaren en het werd een belangrijke ontmoetingsplek van de Europese kunstwereld.
U vindt zijn huis door vanuit de Altstadt de Staatsbrücke over de Salzach te nemen en rechtdoor de Linzer Gasse in de lopen. Een paar honderd meter stijgen en aan uw rechterhand ziet u een poortgebouw dat naar de Kapuzinerberg voert . .
Vele van zijn bezoekers zullen pijnlijke kuiten hebben overgehouden aan de steile toegangsweg naar het huis. De weg, niet lang geleden omgedoopt tot de Stefan-Zweig-Weg, is omzoomd door 14 kruiswegstaties met kleurrijke, gebeeldhouwde tafrelen.
Het huis is nu in bezit van de Salzburgse familie die het van Stefan Zweig kocht toen deze vluchtte naar Engeland. Vanaf de weg is het huis in de zomer slecht te zien en de huidige eigenaren zijn niet toeschietelijk ten opzichte van Zweig-bezoekers.
Tegen de muur van het naastgelegen klooster vindt u op een pilaar een bronzen versie van Zweig’s hoofd. Gelukkig valt er over smaak niet te twisten.
Overigens is het huis zelf mooi te zien vanaf de tegenover liggende Münchberg. Als u bijvoorbeeld gaan koffiedrinken op het terras van restaurant M32 is het uitzicht magnifiek.
De Stefan-Zweig-Weg loopt door langs zijn huis naar de top van de Kapuzinerberg waar een lunchrestaurant Franziskischlössl huist.
Als u weer afdaalt naar de stad passeert u vlak na het klooster aan de linkerkant een afdaling via trappen naar het pas gerenoveerde Stein Hotel. Deze steile afdaling, de Imbergstiege, maakten gasten van Zweig als ze niet in zijn huis konden of wilden overnachten.
In ieder geval maakte Joseph Roth deze gevaarlijke tocht regelmatig. Roth was, behalve een uitnemend schrijver ook een enthousiast drinker. Om zijn consumptie in de loop van de avond aan het oog van Zweig te onttrekken boekte hij altijd een kamer in Stein om daar ongestoord zijn gang te gaan.
Tussen de kunstelite van Salzburg en Stefan Zweig is nooit een warme band ontstaan. Hij participeerde niet intensief in het culturele leven van Salzburg, maar hij bezocht wel graag gelegenheden waar hij kon koffiedrinken. Hij werd vaak gezien onder één van de wandspiegels in Café Bazar aan de Salzach. Het bedienend personeel kan nog exact zijn favoriete plek aanwijzen.
Daarnaast speelde hij regelmatig schaak in café Mozart of café Tomaselli in de Altstadt.
In de elf jaar die Zweig in Salzburg werkte en leefde heeft hij natuurlijk vele plekken bezocht. De sfeer van de stad beviel hem. En die kunt u het best beleven door zelf door Salzburg en omgeving te zwerven.
In Salzburg zijn twee organisaties die zich met Stefan Zweig en zijn werk bezighouden. Het Internationale Stefan Zweig Gesellschaft (voor de coördinatie van de Zweig activiteiten in Europa) werkt vanuit het Literatur Archiv en het Stefan Zweig Centre vindt u op de Mönchberg. Deze organisatie bereikt u door het straatje Toscaninihof (links als u voor het Festspielhaus staat) via de trappen rechts aan het einde naar boven de lopen.
Bovenaan de trappen ziet u de Edmundsburg staan. Daarin huist het Haus für Stefan Zweig.
Dirk Jansen
