NIEUWSBRIEF STEFAN ZWEIG GENOOTSCHAP NEDERLAND
October 2019 (2)
STEFAN ZWEIG TAGUNG IN HAMBURG
Beste Stefan Zweig vriendinnen en –vrienden,
Ik vertelde u in eerdere nieuwsbrieven over het interessant ogende programma van het Internationale Stefan Zweig Gesellschaft in Hamburg. Wij gingen er twee weken geleden heen en wij konden meemaken dat het programma inderdaad veelzijdig en zeer de moeite waard was.
Grensgangers spelen een belangrijke rol in het programma. Zij kiezen in hun leven en/of hun kunst niet voor één perspectief, maar gebruiken er vele. Zoals het gebruik van meerdere kunst genres in hun werken, het wonen in meerdere omgevingen, tijdens het leven bewust met de dood als grensoverschrijding bezig zijn, het spreken van meerdere talen, het bemiddelen tussen verschillende culturen etc. etc. Stefan Zweig is een mens en een kunstenaar die met meerdere waarheden leefde en werkte. Ein Grenzgänger.
Het zou te ver voeren om u volledig verslag te doen, maar graag tip ik mijn vier hoogtepunten van het vierdaagse programma aan:
- Hamburg leeft en bruist. Als een getogen Rotterdammer zie ik veel overeenkomsten van deze Elbe-stad met de Maas-stad. De haven speelt een grote rol in het stadsleven, al moet ik toegeven dat de Hamburgse haven meer in de stad zelf ligt dan de haven van Rotterdam. De grotendeels verbouwde pakhuizen liggen imposant in en aan het water en terecht noemt Hamburg zich dan ook Speicherstadt. De durf en ondernemingsgeest van de stad weerspiegelen zich in de architectonisch zeer bijzondere Elbphilharmonie. Kosten noch moeite werden gespaard. Het gebouw werd wel tien keer duurder dan begroot. Voor de rest: ga het zelf zien, Hamburg is erg de moeite van de reis waard.
- In het naburige dorpje Blankenese ligt het huis van de beroemde dichter Richard Dehmel. Hij was een tijdgenoot en vriend van Stefan Zweig. De briefwisseling tussen beiden geeft een mooi tijdsbeeld. Zijn huis is als museum bewaard gebleven.
Ein Freiheitslied
Es ist nun einmal so,
seit wir geboren sind;
die Blumen blühen wild und bunt,
wir aber mauern Wände
gegen den Wind.
Es wird wohl einmal sein,
wenn wir gestorben sind;
dann blühen die Blumen noch immer so,
und über unsre Mauern
lacht der Wind.
- Een landhuis van de familie Reemtsma ligt schitterend aan de Elbe. Het huis, in de ’30 jaren gebouwd in de stijl van de nieuwe zakelijkheid getuigt van de enorme rijkdom van deze familie, verkregen in de tabaksindustrie. Het huis, de inrichting en de Hermann Reemstma Stiftung voor wetenschappelijk onderzoek op vele gebieden van cultuur, die er gehuisvest is, roepen bewondering op. Daarnaast is het juist om te vermelden dat de familie in de jaren dertig nauw heeft samengewerkt met de toenmalige nazi-machthebbers. Met hun huidige, veelvoudige sociale- en culturele activiteiten spelen zij op deze gebieden hun rol in de Duitse pogingen tot “wiedergutmachung”. Ondanks de hoge kwaliteit van de ontvangst en de voorstelling blijven het joods zijn van onze hoofdpersoon Stefan Zweig en de historie van de familie Reemtsma op de achtergrond ongemakkelijk aanwezig. In de avondvoorstelling werden de historische en huidige banden tussen de stad Hamburg en Stefan Zweig en zijn tijdgenoten verteld en verbeeld. Mechthild Groszmann, de in Duitsland bekende toneelspeelster, speelde met haar welluidende basstem een zeer kleurrijke rol in de voorstelling.
- Het verhaal van Bernd Oei over Stefan Zweig en de Europese droom gehouden in de Mendelsohn zaal van de Hochschule voor Muziek en Theater was, zonder iets af te willen doen aan de kwaliteit van de andere programma onderdelen, voor mij het hoogtepunt van de Tagung. Hij hield een fascinerend betoog, waarin hij uiteen zette dat het werk van Stefan Zweig lagen behelst die zelden of nooit worden herkend. In zijn verhalen en romans worden wezenlijke, existentiële vragen aan de orde gesteld die veel verder reiken dan alleen een pakkende verhaal en een elegante woordkeuze. In zijn boek “Der Grenzgänger” werkt Oei dit uitgangspunt aan de hand van een beschouwing van veel van Zweigs’ werken uit. Dit onderwerp vind ik zo fascinerend dat ik graag in een volgende nieuwsbrief hierop verder in
Als u nu zou denken ”Wat jammer dat ik deze Tagung heb gemist”, dan heb ik goed nieuws voor u: op 17 en 18 april 2020 speelt de volgende Tagung zich af in Bonn. Een combinatie van Stefan Zweig en de feestelijkheden rond Ludwig van Beethoven.
Dirk Jansen
